มาตรการนี้ได้รับการเห็นชอบจากคณะกรรมการสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ เมื่อวันที่ 15 ตุลาคม 2568 โดยมุ่งเน้นการควบคุมแหล่งกำเนิดและกิจกรรมในแต่ละพื้นที่เพื่อลดผลกระทบจากฝุ่นละออง PM2.5 ภายใต้กรอบแนวคิดการจัดการตั้งแต่ ระยะเตรียมการ (ก่อนวิกฤต) และ ระยะปฏิบัติการ (ช่วงวิกฤต)
🚜 1. การควบคุมการเผาในพื้นที่เกษตร
ก. ระยะเตรียมการ
- การจัดการเศษวัสดุเหลือใช้:
- จัดหาและจัดระบบเครื่องจักรกลทางการเกษตร (เครื่องไถกลบ, เครื่องอัดฟาง)
- บังคับให้โรงไฟฟ้าชีวมวลและโรงงานอุตสาหกรรมรับซื้อเศษวัสดุทางการเกษตรในช่วง ธ.ค. - เม.ย. ในสัดส่วน ไม่น้อยกว่าร้อยละ 5 ของเชื้อเพลิงที่ใช้
- ใช้มาตรการส่งเสริมการลงทุน (BOI) สนับสนุนเอกชนลงทุนเครื่องจักรกลและกิจการพลังงานชีวมวล
- ปรับปรุงกฎระเบียบให้ อปท. ใช้งบประมาณสนับสนุนการไถกลบตอซังได้
- การเตรียมการรองรับการบริหารการเผา:
- ขึ้นทะเบียนเกษตรกรล่วงหน้า ที่จำเป็นต้องใช้ไฟ เพื่อใช้วางแผนบริหารจัดการ
- กำหนดให้ใช้ระบบ Burn Check เป็นระบบเดียวกันทั่วประเทศในการขออนุญาตเผา
- การควบคุมอ้อยไฟไหม้:
- กำหนดเป้าหมายรับอ้อยไฟไหม้เข้าโรงงาน ไม่เกินร้อยละ 15
- กำหนด เงินค่าปรับ จากโรงงานกรณีรับซื้ออ้อยไฟไหม้ (เช่น 100 บาท/ตัน) เพื่อสมทบให้เกษตรกรที่ตัดอ้อยสด
- หากพบการเผา จะถูก ตัดสิทธิ์ การเข้าร่วมโครงการสนับสนุนจากภาครัฐทุกโครงการในปี 2569 และปีถัดไป
ข. ระยะปฏิบัติการ
- บริหารการเผาตามรายชื่อที่ขึ้นทะเบียนผ่านระบบ Burn Check อย่างเคร่งครัด
- บังคับใช้กฎหมายกับเกษตรกรที่เผานอกระบบ โดยตัดสิทธิ์การช่วยเหลือจากภาครัฐ
- จัดเตรียมเจ้าหน้าที่กำกับ ตรวจสอบพื้นที่ที่ขออนุญาต และรายงานผลต่อสาธารณะ
🌳 2. การจัดการไฟในพื้นที่ป่า
ก. ระยะเตรียมการ
- อปท. จัดทำแผนปฏิบัติการป้องกันและควบคุมไฟป่าในพื้นที่รับผิดชอบให้แล้วเสร็จ
- บริหารจัดการไฟป่าโดยใช้เทคโนโลยีที่ทันสมัย เช่น จัดทำแผนที่เสี่ยงไฟป่า และวางแผนตั้งจุดเฝ้าระวัง
ข. ระยะปฏิบัติการ
- จัดชุดปฏิบัติการ ชุดลาดตระเวน และจุดเฝ้าระวังในพื้นที่เป้าหมายหลัก
- หากพบการเผาในที่ดินของรัฐ ให้ดำเนินการ เพิกถอนสิทธิ ในการเข้าทำประโยชน์หรืออยู่อาศัย
- ประกาศ ปิดป่า ในช่วงเวลาที่เหมาะสม
🏙️ 3. การควบคุมฝุ่นในเขตเมือง (ยานพาหนะและอุตสาหกรรม)
ก. ระยะเตรียมการ
- ภาคยานพาหนะ:
- ประกาศกำหนด เขตมลพิษต่ำ (Low Emission Zone) ในพื้นที่กรุงเทพมหานคร
- ยกระดับมาตรฐานควันดำจากรถยนต์ดีเซลจาก 30% เป็น ไม่เกินร้อยละ 20
- ภาคอุตสาหกรรม:
- กำหนดให้โรงงานที่มีการระบายมลพิษสูงใน กทม. ต้องติดตั้งเครื่องมือพิเศษ (CEMS) เพื่อรายงานมลพิษจากปล่อง
ข. ระยะปฏิบัติการ
- เข้มงวดตรวจสอบ/ตรวจจับยานพาหนะควันดำ หากพบเกินมาตรฐานให้ บังคับใช้กฎหมายอย่างเด็ดขาด
- ตรวจกำกับ บังคับใช้กฎหมายกับโรงงานอุตสาหกรรมเป้าหมายอย่างเข้มงวด
🌐 4. การจัดการหมอกควันข้ามแดน
ก. ระยะเตรียมการ
- จัดทำประกาศกระทรวงพาณิชย์ กำหนดมาตรการควบคุมการนำเข้า ข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ที่ปลอดการเผา ให้เริ่มบังคับใช้ภายในปี 2569
ข. ระยะปฏิบัติการ
- ควบคุมการนำเข้าข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ให้เป็นไปตามประกาศอย่างเคร่งครัด และบังคับใช้กฎหมายกับผู้ลักลอบนำเข้า
- ดำเนินการความร่วมมือตามกรอบอาเซียน โดยเฉพาะแผนปฏิบัติการร่วมภายใต้ยุทธศาสตร์ฟ้าใส
⚙️ 5. การบริหารจัดการภาพรวม
- การสนับสนุนงบประมาณ: เตรียมโครงการขอรับการสนับสนุน งบกลาง เพื่อใช้ในการควบคุมไฟป่า, สนับสนุนเกษตรกร, แผนดัดแปรสภาพอากาศ และระบบสาธารณสุข
- การแจ้งเตือน: ทดสอบระบบการแจ้งเตือนสถานการณ์ฝุ่น PM2.5 ผ่านระบบ Cell Broadcast ให้แล้วเสร็จภายในเดือนกันยายน 2568
- การดูแลสุขภาพ: ในระยะปฏิบัติการ ให้จัดเตรียม ห้องปลอดฝุ่น, จัดบริการทางการแพทย์ และเปิดคลินิกมลพิษ
- การสื่อสาร: ยกระดับการสื่อสารและแจ้งเตือนสถานการณ์ โดย ศูนย์สื่อสารการแก้ไขปัญหามลพิษทางอากาศ (ศกพ.)
🎯 เป้าหมายที่กำหนดสำหรับปี ๒๕๖๙ (เทียบกับปี ๒๕๖๔)
| พื้นที่เป้าหมาย | เป้าหมายปี ๒๕๖๙ (ร้อยละที่ลดลง) | การติดตามผลในช่วงปฏิบัติการ |
|---|---|---|
| พื้นที่ป่าทั่วประเทศ | ไม่น้อยกว่า 10% | ควบคุมจำนวนจุดความร้อนจากการเผาไหม้ |
| พื้นที่เกษตรภาพรวม | ไม่น้อยกว่า 15% | ควบคุมจำนวนจุดความร้อนจากการเผาไหม้ |
| ผลลัพธ์คุณภาพอากาศ (17 จังหวัดภาคเหนือ) | ลดค่าเฉลี่ย PM2.5 ลง 10% และลดจำนวนวันที่เกินมาตรฐานลง 5% | N/A |
| การควบคุมฝุ่นในเขตเมือง | ปฏิบัติตามกฎหมายและกฎระเบียบ 100% | N/A |